ਹਥਿਆਰ ਭੀ ਵਰਤ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ| ਏਥੇ ਹੀ ਬਸ ਨਹੀਂ, ਧਾਰਮਿਕ ਦੈਵੀ ਨਿਚਿਆ ਨੂੰ ਛਿਕੇ ਟੰਗ ਕੇ, ਆਪਣੀਆਂ ਸਿਆਣਪਾਂ ਤੇ ਚਤੁਰਾਈਆਂ ਨਾਲ, ਜਾਇਜ਼-ਨਜ਼ਾਇਜ਼ ਉਕਤੀਆਂ-ਜੁਗਤੀਆਂ, ਸਕੀਮਾਂ ਘੋਟਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ|

ਸਾਡੀ ਮਾਨਸਿਕ ਗਿਰਾਵਟ (moral degeneration) ਤਾਂ ਇਥੋਂ ਤਾਈਂ ਵੱਧ ਗਈ ਹੈ, ਕਿ ਨਿੱਕੀ ਜਿਹੀ ਫਜ਼ੂਲ ਗੱਲ ਲਈ ਭੀ ਝੂਠ ਬੋਲਣਾ ਤੇ ਕੂੜ ਕਮਾਉਣਾ ਸਾਡਾ ਸੁਭਾਉ ਹੀ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ| ਇਹ ਮਾਨਸਿਕ ਗਿਲਾਨੀ ਸਾਡੇ ਅੰਤਿਸ਼ਕਰਨ ਵਿਚ ਇਤਨੀ ਧਸ, ਵਸ, ਰਸ, ਗਈ ਹੈ, ਕਿ ਜੀਵਨ ਦਾ ‘ਅੰਗ’ ਹੀ ਬਣ ਗਈ ਹੈ|

ਹਾਸੋ-ਹੀਣੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ, ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਸ ‘ਕੂੜ’ ਨੂੰ ਹੀ ਜਾਜ਼ਿ ਜਾਂ ‘ਸੱਚ’ ਬਣਾਈ ਬੈਠੇ ਹਾਂ ਇਸ ਕੂੜੇ ‘ਖੇਲ- ਅਖਾੜੇ’ ਵਿਚ, ਇਕ ਦੂਸਰੇ ਤੋਂ ਵੱਧਣ ਲਈ (competition in corruption) ਹੀ ਸਾਰਾ ਜ਼ੋਰ ਲਾਈ ਜਾਂਦੇ ਹਾਂ ਤੇ ਇਸ ਕੂੜੀ ‘ਕਾਮਯਾਬੀ’ ਨਾਲ ਭਲੇ-ਭਲੇਰੇ ਬਣ ਕੇ ਆਫਰੇ ਫਿਰਦੇ ਹਾਂ|

ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿਚ ਸਾਡੀ ਇਸ ਦੁਰਦਸ਼ਾ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਇਉਂ ਖਿਚਿਆ ਗਿਆ ਹੈ-

ਇਸ ‘ਕੂੜੇ ਡਰਾਮੇ’ ਅੰਦਰ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ‘ਨੀਵੇਂ ਮੁਕਾਬਲੇ’ (immoral competion) ਵਿਚ ਸਿਰ-ਤੋੜ ਦੌੜ ਲਗਾਈ ਹੋਈ ਹੈ|

We are caught in the vicious competition towards bottomless quagmire of Maya.